رؤیای گردشگری سلامت در جزایر جنوب؛ از وعده تا عمل

جزایر کیش و به‌ویژه قشم، با موقعیت ژئوپلیتیک ممتاز، قرابت با کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخورداری از مزایای منطقه آزاد، پتانسیلی بی‌نظیر برای تبدیل شدن به قطب گردشگری سلامت جنوب کشور دارند.

اما این جزایر با وجود داشتن ظرفیت‌های ارزشمند کم‌نظیر هنوز با تحقق رویای گردشگری سلامت فاصله‌ای طولانی دارند؛ فاصله‌ای که طی کردن آن نیازمند تقویت و توسعه زیرساختهای بهداشت و درمان در قالب یک برنامه جامع و مدون است. توسعه گردشگری سلامت، نه یک شعار، بلکه برنامه‌ای راهبردی است که تنها با اراده‌ای قوی و سرمایه‌گذاری متعهدانه، پس از سال‌ها وعده‌های محقق نشده از سوی دولت‌ها و نمایندگان مختلف، به واقعیت می‌پیوندد.

گردشگری سلامت، مقوله‌ای فراتر از گردشگری تفریحی است؛ یک صنعت درآمدزا، ارزآور و اشتغال‌آفرین است که زیرساخت‌های مورد نیاز آن شامل بیمارستان‌های مجهز، کلینیک‌های تخصصی، پزشکان برجسته و تجهیزات مدرن، در گام نخست باید در خدمت مردم بومی و ساکنان منطقه قرار گیرد.

تجربه موفق کشورهای پیشرو نشان می‌دهد که این صنعت، علاوه بر تزریق ارز، سبب ارتقاء دائمی سطح خدمات درمانی برای شهروندان نیز می‌شود. در قشم، با وجود دغدغه‌هایی که مسئولان مربوطه در خصوص کمبود تخت‌های درمانی، نیاز به توسعه بخش‌های تخصصی مانند تالاسمی و تقویت ناوگان آمبولانس دارند، مشخص است که زیرساخت‌های اولیه هنوز نیازمند بازنگری و جهش هستند. حقیقت آن است که تا زمانی که ساکنان جزیره از وضعیت درمانی رضایت کامل نداشته باشند، نمی‌توان انتظار جذب موفق گردشگر خارجی با استانداردهای درمانی بین‌المللی را داشت.

تناقض توسعه: از وعده‌های دیرینه تا واقعیت مناطق بومی

نقطه اوج این تناقض در قشم به وضوح مشهود است. از یک سو، این جزیره در کانون توجهات برای توسعه قرار دارد و مسئولان بر پتانسیل آن در جذب گردشگر سلامت تأکید می‌کنند، و از سوی دیگر، مناطق روستایی و حتی مرکز جزیره سال‌هاست با مشکلات ریشه‌ای و وعده‌های تحقق نیافته دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

موفقیت خیره‌کننده روستای سهیلی به عنوان یک الگوی جهانی در گردشگری، می‌تواند مبدأ تحولی بزرگ باشد؛ زیرا حضور گردشگر بین‌المللی در منطقه‌ای مانند سهیلی، به صورت خودکار تقاضا برای خدمات درمانی با استاندارد بالا را ایجاد می‌کند. اما اگر زیرساخت‌های درمانی در مناطق نزدیک یا حتی مرکز جزیره نتواند پاسخگوی نیاز یک گردشگر ساده یا یک بیمار بومی باشد، چگونه می‌توان انتظار جذب بیماران خارجی را داشت؟ توسعه باید متوازن باشد؛ نمی‌توان اقتصاد گردشگری را بدون پشتوانه سلامت جهانی‌سازی کرد.

نقشه راه عملیاتی: راهکارها برای تحقق رؤیا

برای تبدیل کردن رؤیای گردشگری سلامت به یک برنامه عملیاتی، نیازمند یک نقشه راه واقع‌بینانه هستیم که به جای انتقاد، تمرکز خود را بر عمل و راهکار بگذارد.

در برنامه‌های میان‌مدت (۱ تا ۳ سال)، اولویت اصلی باید ارتقاء زیرساخت‌های داخلی برای مردم منطقه باشد. این امر با تسریع در تکمیل و تجهیز بیمارستان‌ها و اجرای تفاهم‌نامه‌های همکاری میان سازمان منطقه آزاد و وزارت بهداشت برای رفع کمبودهای فوری درمانی، به‌ویژه تأمین تخت‌های تخصصی و تجهیز فوری بخش اورژانس می‌تواند آغاز شود. همچنین، تقویت ناوگان حمل‌ونقل سلامت از طریق بودجه‌های مشترک برای اطمینان از انتقال سریع و ایمن بیماران و همچنین آموزش مستمر کادر درمانی برای افزایش مهارت و ماندگاری آن‌ها امری ضروری است. در این فاز، ایجاد کلینیک‌های تخصصی سرپایی در نقاط کلیدی و پرتردد روستایی، با حداقل استانداردهای جهانی، باید در دستور کار قرار گیرد.

در برنامه‌های بلندمدت (۳ تا ۷ سال)، تمرکز به سمت استانداردسازی و جذب بین‌المللی معطوف می‌شود. این مرحله شامل طراحی و احداث یک مرکز تخصصی درمانی (بیمارستان خصوصی/نیمه‌خصوصی) با هدف صرفاً جذب گردشگر سلامت در منطقه آزاد، همراه با اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی مانند JCI است. در کنار آن، باید سرمایه‌گذاری خارجی را از طریق ارائه تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی ویژه به شرکت‌هایی که در زمینه توریسم درمانی و دارویی سرمایه‌گذاری می‌کنند، تشویق کرد. جذب پزشکان فوق‌تخصص، توسعه رشته‌های پرتقاضا در گردشگری سلامت و در نهایت برندسازی بین‌المللی قشم و کیش به عنوان «مقصد درمانی و بهبودی» در کنار قابلیت‌های «تفریحی و طبیعی» به کشورهای هدف، آخرین حلقه‌های این زنجیره توسعه‌ای خواهند بود.

لزوم تغییر رویکرد از وعده‌گرایی به عمل‌گرایی

گردشگری سلامت در جزایری نظیر قشم و کیش، برنامه‌ای با قابلیت تحقق بالاست که صرفاً نیازمند تغییر رویکرد از وعده‌گرایی به عمل‌گرایی و توسعه متوازن است. پتانسیل‌های طبیعی، فرهنگی و موقعیت منطقه‌ای این جزایر، کاملاً آماده بهره‌برداری هستند. اما تا زمانی که زیرساخت‌های بهداشت و درمان نتوانند تعهدات خود را نسبت به مردم بومی به طور کامل انجام دهند و سطح خدمات درمانی برای ساکنان ارتقاء نیابد، پرش به مرحله جذب گردشگر سلامت، اقدامی شتاب‌زده و کم‌اثر خواهد بود. ارتقاء کیفیت زندگی و سلامت مردم منطقه، پیش‌شرط و ستون اصلی جذب موفق گردشگر سلامت است.